Wydawca treści
Ochrona lasu
Ochrona lasu to nie tylko walka z różnego rodzaju szkodnikami, ale również prognozowanie, diagnozowanie i szeroko zakrojona profilaktyka. Jako dział gospodarki leśnej zajmuje się zabezpieczaniem lasu przed szkodami biotycznymi (powodowanymi przez czynniki przyrody ożywionej), szkodami abiotycznymi (powodowanymi przez czynniki przyrody nieożywionej) i antropogenicznymi (powodowanymi przez człowieka).
W przeciwdziałaniu zagrożeniom na terenie Nadleśnictwa Skierniewice stosowane są różne metody ochrony lasu (od biologicznych po chemiczne). W ostatnich latach daje się wyraźnie zauważyć tendencja zmniejszania liczby stosowanych środków chemicznych na korzyść preparatów biologicznych. Popiera się również naturalnych antagonistów ale przede wszystkim dąży do wzbogacania bioróżnorodności ekosystemu leśnego.
Czynniki biotyczne
1. Zagrożenia ze strony szkodników owadzich
Zagrożenie ze strony szkodników pierwotnych
Na terenie lasów Nadleśnictwa Skierniewice nie notuje się gradacyjnego występowanie szkodników pierwotnyc
W lasach będących w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa występują stałe słabe ogniska gradacyjne brudnicy mniszki w okolicach wsi Jacochów i Woli Makowskiej (na gruntach nadleśnictwa ok. 33 ha) oraz chrabąszcza w leśnictwie Chociw oraz Rylsk.
Największe zagrożenie z tej grupy szkodników stwarzają chrabąszcze oraz brudnica mniszka i w mniejszym stopniu szeliniak. Zagrożenie ze strony chrabąszcza występuje głownie w leśnictwie Chociw i Rylsk.
Fot. Kamil Czech. Chrabąszcz majowy
Pomimo niezbyt dużego zagrożenia szkód ze strony szkodników pierwotnych, należy monitorować ich występowanie. W użytkowaniu lasu należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę pozostawionych drzew, a tak że ochronę pokrywy glebowej. W związku z tym, w pracach pozyskaniowych należy dążyć do:
- wyrabiania sortymentów przy pniu,
- prowadzenia zrywki w oparciu o szlaki zrywkowe, przy użyciu ciągników nasiębiernych.
Fot. Grzegorz Karwat. Barczatka - gąsienica.
Prowadzone są działania zwiększania naturalnej odporności biologicznej drzewostanów – wzrost udziału gatunków liściastych przy maksymalnym wykorzystaniu mikrosiedlisk, terminowe i prawidłowe wykonywanie cięć pielęgnacyjnych, ochronę mrowisk, ochronę pożytecznego ptactwa i nietoperzy (budki lęgowe, karmniki), dokładne prowadzenie jesiennych poszukiwań szkodników sosny, prowadzenie systematycznej i dokładnej obserwacji drzewostanów w okresie rozwoju szkodników pierwotnych w celu szybkiej likwidacji ewentualnych zagrożeń.
Zagrożenie ze strony szkodników wtórnych
W celu ograniczenia nadmiernego rozmnażania szkodników wtórnych dokonuje się oceny zagrożenia, zwalcza szkodniki przy zastosowaniu drzew pułapkowych i pułapek feromonowych, systematycznie usuwa się drzewa zasiedlone przez szkodniki wtórne.
W drzewostanach sosnowych pojawiają się okresowo szkody powodowane przez cetyńca i przypłaszczka. W dębinach okresowo szkody powodują ogłodki i opiętki. Z uwagi na niski udział tych drzewostanów szkody te nie mają większego znaczenia gospodarczego.
Co roku w nadleśnictwie monitoruje się liczebność i zdrowotność owadów szkodliwych. Odbywa się to przez wykładanie pułapek feromonowych i klasycznych. Jednak najważniejszych danych prognostycznych o zagrożeniu ze strony owadów dostarczają wykonywane corocznie jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny oraz badania zapędraczenia gleby.
2. Zagrożenia ze strony grzybów pasożytniczych
Zagrożenie ze strony pasożytniczych grzybów występuje głownie w drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych, szczególnie od huby korzeniowej i huby sosnowej. Do działań profilaktycznych związanych z ochroną drzewostanów przed chorobami grzybowymi należą:
- wykonywanie w odpowiednim terminie zabiegów pielęgnacyjnych;
- prowadzaniu jak największego (w miarę możliwości) udziału gatunków liściastych przy zalesianiu gruntów porolnych.
- ograniczanie mechanicznego przygotowania gleby na gruntach zagrożonych przez grzyby pasożytnicze;
- ograniczanie uszkodzenia korzeni i szyi korzeniowej drzew w czasie zrywki.
3. Zagrożenia ze strony ssaków roślinożernych
W zasięgu działania terytorialnego nadleśnictwa znajduje się 32 kół łowieckich. Ich zadaniem jest regulacja stanu zwierzyny do pojemności wyżywieniowej łowiska. W ostatnich latach daje się jednak obserwować zjawisko nasilania się szkód wyrządzanych przez zwierzynę płową. Szczególnie cenne drzewostany ochrania się poprzez kosztowne grodzenia, zakładanie osłonek, a także palikowanie i zabezpieczanie chemiczne repelentami.
Fot. Paweł Domagalski. Klempa.
W celu zmniejszenia szkód ze strony zwierząt łownych należy:
- utrzymywać ich stan ilościowy na poziomie możliwości wyżywieniowych łowisk;
- grodzić uprawy, podsadzenia i odnawiane gniazda;
- egzekwować właściwe zagospodarowanie poletek łowieckich;
- wysadzać na obrzeżach upraw, głownie wzdłuż dróg krzewy i gatunki drzew liściastych.
Czynniki abiotyczne
Zadania w ochronie lasu w kontekście trwałości ekosystemów leśnych: w walce ze szkodnikami w jak najszerszym zakresie wykorzystuje się opór naturalny środowiska, zwalczanie chemiczne ogranicza się natomiast do sytuacji koniecznych, stosując w takich przypadkach najbardziej selektywne preparaty.
Wymuszają prowadzenie w nadleśnictwie odpowiednich działań w celu ograniczenia strat powodowanych przez te czynniki oraz stałego monitorowania ich występowania.
W trakcie wykonywania cięć rębnych i przedrębnych w minimalnym stopniu narusza się funkcjonowanie ekosystemów leśnych (pozostawianie biogrup, ochrona drzew dziuplastych, pozostawianie na zrębach kęp liściastych i młodszych), preferuje się także odnowienia naturalne.
1. Zagrożenia od wiatru
Wiatr może spowodować olbrzymie szkody. W celu ich zmniejszenia prowadzi się na terenie nadleśnictwa odpowiednie zabiegi hodowlane. Zapobiegają one wnikaniu wiatru do wnętrza drzewostanów (np. unikanie odsłaniania ściany lasu podczas prowadzonych prac z zakresu pozyskania drewna), poprzez stopniowe przerzedzanie drzewostanów powoduje się stopniowe uodpornienie drzew. Mimo starań wiatr corocznie wyrządza szkody. Zadaniem leśników jest wyszukiwanie i usuwanie połamanych lub całkowicie powalonych drzew tak by nie tworzyć bazy żerowej dla szkodników owadzich.
2. Zagrożenia od czynników atmosferycznych
Materiał sadzeniowy produkowany w szkółkach leśnych jest szczególnie wrażliwy na działanie czynników atmosferycznych. Przymrozki późne występujące w maju (czasem nawet w czerwcu) mogą doprowadzić do wymrożenia delikatnych części sadzonek. Bardzo niebezpieczne są również opady gradu, ponieważ gwałtowność tego zjawiska może doprowadzić do całkowitego zniszczenia sadzonek na kwaterach. Szczególnie narażone są sadzonki ze szkółek otwartych.
Dla starszych drzew, szczególnie dla przegęszczonych młodników, zagrożenie stanowi okiść śnieżna – czyli gruba warstwa zalegającego mokrego śniegu na gałęziach. Utrzymywanie się tego zjawiska w dłuższym okresie czasu może doprowadzić do łamania się drzew.
Czynniki antropogeniczne
1. Zagrożenie pożarowe
Lasy Nadleśnictwa Skierniewice zaliczone są w całości do II strefy zagrożenia pożarowego. Corocznie na terenie nadleśnictwa wybucha kilkanaście pożarów lasu. Pożary oprócz strat materialnych powodują również nieodwracalne zmiany w ekosystemie leśnym.
Lasy Nadleśnictwa Skierniewice znajdują się częściowo w II strefie uszkodzeń przemysłowych. Na stan zdrowotny lasów nadleśnictwa wpływają negatywnie głównie zanieczyszczenia docierające ze Skierniewic jak również z aglomeracji Łódzkiej. Do lokalnych źródeł zanieczyszczeń należy zaliczyć: zakłady przemysłowe, zakłady gospodarki komunalnej, kotłownie i transport samochodowy.
3. Nadmierna penetracja lasów przez człowieka
Nadmierna penetracja, połączona z brakiem poszanowania wartości przyrodniczych, niesie ze sobą zagrożenia dla trwałości ekosystemów leśnych w postaci: powstawania pożarów; zanieczyszczania lasów odpadami; wydeptywania ściółki, runa leśnego i samosiewów; niszczenia sadzonek w uprawach; niszczenia młodników i płoszenia zwierzyny.
